İnsan hayatının en önemli kararlarından biridir; meslek seçimi. Kişinin alacağı eğitimi, kazanacağı parayı, içinde bulunacağı sosyal çevreyi, yaşam tarzını belirler bir anlamda.

   O kadar önemlidir ki daha neyin ne olduğunun bilinmediği yaşlarda sorulur küçük çocuğa “büyüyünce ne olacaksın?” diye. Verilen cevap ne olursa olsun soruyu soran kişinin kendi mesleğinden memnuniyet duymasına göre kabul ve onay görür, ya da soruyu soranın gerçekleşmemiş hayalleri ve ihtiyacına göre çocuk yönlendirilir: “yok sen onu olma; doktor ol…mühendis ol…,hakim ol…, öğretmen ol…vb.” Her sorana göre doğru cevabı vermek çok zordur çocuk için.

   Peki büyüdükçe kolaylaşır mı ilerde hangi mesleği yapacağı? Hayır. Çünkü hem anne babanın istek ve yönlendirmeleri, hem beğenilen, özenilen, idol olarak görülen kişilerin yaptığı işler, hem sürekli değişen ilgi alanları ile büyürken zorlanır kişi hangi mesleği seçeceğine. Bir gün mimar olmaya karar verir, bir gün futbolcu, bir başka gün şarkıcı ya da öğretmen, bilgisayar mühendisi…

   Lise bitip üniversiteye gireceğinde en zirvededir seçim kararındaki zorlanma. Çünkü alacağı eğitimle belirleyecektir mesleğini.
Kendisine uygun olan alanın hangisi olacağını nasıl belirlemelidir?
Ailesinin isteğine göre mi, toplumda en popüler olana göre mi? Arkadaşlarının tercihlerini dikkate alarak mı?
İleride kazanabileceği paraya göre mi?
En iyi kariyeri yapabileceği imkanlarına göre mi ya da kendisini en huzurlu, mutlu, rahat hissedeceği, yeteneklerine uygunluğuna göre mi?

Ya eğitimini aldığı, seçtiği bölüm kendine uygun çıkmazsa ne olacak?
Nasıl bir yön çizmesi gerekir?

   Meslek seçimi insan hayatının en önemli kararlarından biridir. Kişinin, kendine uygun bir seçim yapabilmesi için öncelikle kendisini iyi tanıması gereklidir. Tabii ki seçeceği mesleği de.

   Kendini tanımak; kişinin sahip olduğu becerileri ve yetenekleri bilmesi, kişilik özelliklerini belirlemesi, ilgi alanlarını saptamasıyla mümkündür. Sayısal, sözel, soyut, ritmik, duyusal, görsel, motor becerilerinin ne olduğunu, sınırlarını bilmelidir.

   Eğer kendinizin tam olarak neyi yapabileceğinizi, nasıl özellikleriniz olduğunu bilmiyorsanız, değerlendirme ve yorumlarına güvendiğiniz yakınlarınıza, anne- babanıza, kardeşinize, öğretmeninize, arkadaşlarınıza nasıl bir insan olduğunuzu sorun: Öne çıkan özellikleriniz ne? Hangi konularda daha başarılı olabiliyorsunuz?

   Ama bu konuda en iyi yardımı profesyonel bir danışman yapabilir. Meslek tercihinizi belirlemeden size kendinizi tanımanıza uygun olabilecek mesleği seçmenize yardımcı olacak bir danışmandan yardım almalısınız.

   Düşünsenize; insanlarla birebir iletişim kurmaktan, sürekli şikayetçi olan insanlardan, nöbet tutmaktan, kimyasallardan hoşlanmayan birinin doktor olması onu mutlu etmeyecektir. Örneğin Seda gibi; Bi kaç yıl önce bir gün tıp fakültesi beşinci sınıf öğrencisi doktor adayı genç bir kız ağlayarak başvurmuştu merkezimize. Ağlamasının nedeni okuldaki başarısızlığı değildi. Çünkü dönem üçüncüsüydü. Arkadaş problemi de değildi, çünkü sevilen ve iyi ilişkileri olan birisiydi. Sorunu; dereceyle girdiği tıp fakültesinde okumasıydı. O doktor olmak istemiyordu. Sevememişti bu mesleği ve okulu bitirmesine bir yıl kalmıştı. Yıllardır ailesine de bu mesleği sevmediğini, doktor olmak istemediğini söyleyememişti. O çocukluğundan beri veteriner olmak istiyordu. Hep bunu hayal etmişti. Ama başarılı ve çalışkan bir öğrenci olduğu için çevresindeki herkes onu doktor olması için yönlendirmişti. Seda da dinlemişti onları, tercihlerini tıp fakültesi olarak yazmıştı. Fakat sevememişti işte ve bir yıl sonra mezun olacaktı. Oysa o beş yıldır her fırsatta gizli gizli veterinerlik fakültesinde derslere giriyordu. Tıp fakültesinde öğrendikleri değil veterinerlik derslerinde öğrendiklerini uygulamak hoşuna gidiyordu. Ama üzgün ve mutsuzdu.

   Hedeflerinizi belirlemelisiniz: İleride mesleğinizde gelmek istediğiniz noktayı, mesleğinizin sağlayacağı olanaklarla edineceğiniz sosyal konumun ne olacağını, nasıl bir yaşamınızın olmasını istediğiniz konusunda hedefler belirlemelisiniz.

   Amacınız, amaçlarınız olmadır: Seçtiğiniz meslekte gerçekleştirmek istediğiniz, kendinizi geliştirmek için, kendinize, ailenize, topluma yönelik amaçlarınız olmalıdır. Mesleğiniz bu doğrultuda yapabileceğiniz işlere ve eğitime açık olmalıdır.

   Sahip olduğunuz değerleri bilmelisiniz: Kişi ailesinden öğrendiği, yaşadığı toplumdan aldığı ve geliştirerek kendisi olmasını sağlayan değerlerini bilmelidir. Seçtiği meslekte yaptıkları bu değerleri ile çatışmamalı, huzurlu, mutlu ve başarılı olmasını engellememelidir.

   Seçeceğiniz mesleği tanımalısınız:  Kendi yetenek, kişilik özelliklerinizi ve ilgi alanlarınızı bilmek ve belirlemek meslek seçimi için yeterli değildir. Çünkü seçilecek olan mesleği de tanımak gereklidir. Meslek mensuplarının yaptığı temel faaliyetler nedir? Çalışma ortamı nasıldır? Çalışma koşulları sizin için uygun mudur? Çalışanlarda aranılan nitelikler sizde bulunmakta mıdır? Mesleğe hazırlanma süreci ve alınan eğitim istediğiniz biçimde ve size hitap ediyor mu? İlk işe giriş, meslekte ilerleme, sağlayacağınız kazanç sizin için tatminkar ve yeterli mi? Seçtiğiniz ve eğitimini aldığınız mesleğin iş olanakları ve geleceğinin nasıl olduğu hakkında bilgi edinilmelidir.

   Seda, tıp fakültesi kendisine önerildiğinde yeteneklerine, kişilik özelliklerine ve ilgi alanlarına uygun olup olmadığını düşünmeden okumaya karar vermişti. Ama eğitim hayatı boyunca derslerinde çok başarılı olsa da (çünkü her zaman yaptığı işlerde başarılı olmak ve çok çalışmak isteği, hırsı vardı ve öğrenmeye açıktı, öğrenmeyi seviyordu) insanlarla birebir çalışmaktan, sürekli hastalıklarından dolayı şikayet etmelerinden, kan görmekten, cerrahi müdahaleler yapmaktan hoşlanmamıştı. O, ihtiyacı olan, bunu anlatmakta zorlanan ama sessizce yardım isteyen zavallı hayvanlara yardım etmek istiyordu. Evet belki onlara yardım ederken de bazı hoşlanmadığı durumlarla karşılaşabilirdi ama hayvanları çok seviyordu. Onların sevgi ve minnettarlıkla sessizce gözlerinin içine bakması yeterliydi.

   Olumlu düşünce gizemlidir. Yaşamınıza istediklerinizin girmesine yardımcı olur. Kendinize güvenmenizi sağlayacaktır. Bu seçimlerinizi de belirlemenizde olumlu etki yaratır. Dolayısıyla olumlu düşünerek yapacağınız değerlendirme ile gerçekçi bir meslek seçimi yapmanız söz konusu olacaktır.

   Seda ile yaptığımız seanslarda Seda’nın önce kendini tanımasını sağladık. Eksiklerini, yanlışlarını belirledik. Güçlü ve zayıf yönlerini, yeteneklerini, başarılarını ve bunların sınırını gösterdik. Kendini ifade etme ve ortaya koyma becerisi üzerinde çalıştık. Sonra eğitimini aldığı doktorluk mesleği ile hayalindeki meslek olan veterinerliği karşılaştırıp değerlendirdik. Neticede, Seda ailesine hayalini ve aldığı kararı açıkladı. Tıp fakültesini bitirip doktor olacaktı. Ama daha sonra veterinerlik fakültesine gidecekti. Böylece hem insanlara hem de hayvanlara yardımcı olabilecek iyi bir veteriner doktor olabilecekti. Öyle de yaptı.

   Meslek seçimi yaşamınızın akışını belirleyecek olan en önemli tercihlerinizdendir. Tereddüt yaşadığınızda, çevrenizdekilerin size yardımcı olamadığını düşündüğünüzde, kendiniz için en doğru kararı verebilmek adına mutlaka bir danışmandan yardım alınız.

Hepinizin / herkesin ruhuna uygun mesleği yaparak mutlu olmasını dilerim.

Halil Şenelmiş
Uzman Psikolog